"Uyurgezerliğe Yol Açan 8 Neden"

Uyku bozukluÄŸu nedeniyle uyurgezer olarak adlandırılan kiÅŸiler uyku halindeyken yataklarından kalkarak yürüyebiliyor, konuÅŸabiliyor ve araçlarını kullanarak evlerinden uzak noktalara gidebiliyor. UyurgezerliÄŸin (somnambulizm) tedavi edilebilmesi için altta yatan duygu durum problemleri ile uyku bozukluÄŸunun nedeninin belirlenmesi gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi Nöroloji Bölümü'nden Prof. Dr. Nergiz HüseyinoÄŸlu, uyurgezerlik hakkında bilgi verdi. 

UyurgezerliÄŸin nedeni uyku bozukluÄŸu

Uyurgezerlik, uyku halindeyken ayaÄŸa kalkıp etrafta dolaÅŸma anlamına gelmektedir. Çocuklarda yetiÅŸkinlere göre daha yaygın olan uyurgezerlik, genellikle gençlik yıllarında kendiliÄŸinden geçmektedir. Bazı insanlarda ortaya çıkan uyurgezerlik durumu ise genellikle ciddi bir sorunun iÅŸareti deÄŸildir ve tedavi gerektirmez. Bununla birlikte, tekrarlayan uyurgezerlik altta yatan bir uyku bozukluÄŸunu iÅŸaret edebilir. YetiÅŸkinlerde uykuda yürümek diÄŸer uyku bozukluklarıyla birlikte farklı hastalıkların ortaya çıkış ÅŸekli olabilmektedir. Uyurgezerlik genellikle gecenin erken saatlerinde, uykuya daldıktan 1 ila 2 saat sonra ortaya çıkmaktadır. Gündüz vakti kısa ÅŸekerleme sırasında genellikle görülmez. Uyurgezerlik genelde birkaç dakika sürer, nadiren daha uzun da sürebilir. 

Uyurgezerler kazara kendilerine zarar verebiliyor

Uyurgezerlik durumu sırasında kiÅŸi yatakta oturup gözlerini açabilir, yataktan kalkıp etrafta yürüyebilir, çevredekilere yanıt vermeyebilir ya da iletiÅŸim kurmayabilir. Hastayı uyandırma çabaları karşılıksız kalır, uyurgezer uyanmakta zorlanabilir. Uyandıktan sonra kısa bir süre için ÅŸaÅŸkınlık veya kafa karışıklığı yaÅŸayabilir. Bazı hastalarda olay sırasında çok karmaşık davranışlar gözlenmektedir. Mesela giyinmek, konuÅŸmak veya yemek yemek gibi rutin aktiviteler yapabilir. Bazı vakalar merdivenden düşerek veya camdan atlayarak kendini yaralayabilir, evden çıkabilir, araba kullanabilir, farkında olmadan cinsel aktivitede bile bulunabilir. Uyurgezerler uyandıktan hemen sonra agresif davranışlar sergileyebilirler. Uyurgezerlik, ruh halinde yaÅŸanan çeÅŸitli duygusal dalgalanmalar sonrasında yaÅŸanmakta ve kiÅŸiler sabah olayı genellikle hatırlayamamaktadır.  

UyurgezerliÄŸin 8 nedeni

1.Uyku hastalıklarında uzman olan hekimler, uyurgezerliğin normalde derin uyku aşamasındayken ve uyku devam ederken fiziksel aktiviteyi tetikleyecek şekilde kısmen uyanıklıkta gerçekleştiğini ifade etmektedir. Çeşitli faktörler, bu tür kısmi uyanmanın meydana gelme olasılığını etkiler. Bunlar, genellikle genetik ve aile öyküsü olan kişiler olabilir.

2.Yapılan araÅŸtırmalarda, bazı insanların genetik olarak uyurgezerliÄŸe yatkın olduÄŸu belirlenmiÅŸtir. Ancak ebeveynlerinde uyurgezerlik öyküsü olmayan çocukların yaklaşık yüzde 22'sinde uyurgezerlik olabilmektedir. Buna karşılık, ebeveynlerinden birinin uyurgezerlik öyküsü varsa çocukların yüzde 47'si uyurgezer ve her iki ebeveynin de uyurgezerlik öyküsü varsa çocukların yüzde 61'i uyurgezer olabilir. 

3.UyurgezerliÄŸin diÄŸer bir yaygın sebebi ise uyku yoksunluÄŸudur. Uyku yoksunluÄŸu döneminden sonra yaÅŸanan uzun süreli derin uyku sırasında uyurgezerlik ortaya çıkabilmektedir. 

4.Bunun dışında, akÅŸamları alkol almak kiÅŸinin uyku evrelerinde dengesizliÄŸe yol açabilmekte ve riski artırabilmektedir. 

5.Çocuklarda yüksek ateşin uyurgezerliği daha olası hale getirdiği bulunmuştur. Ateşi olan çocuklarda gece boyunca artan sayıda hastalık kaynaklı beyin disfonksiyonu ile ilişkili olabilir.

6.Beyin iltihabı (ensefalit) dahil olmak üzere beyni etkileyen tüm hastalıklar, uyurgezerlik için bir tetikleyici olabilir.

7.Obstrüktif uyku apnesi (OUA) hava yolunun tıkandığı ve uyku sırasında nefeste kısa kesintilere neden olduÄŸu bir uyku bozukluÄŸudur. Gecede onlarca kez meydana gelen bu nefes kesintileri ve kanda oksijen yetersizliÄŸi beynin iÅŸlevini bozarak, uyurgezerliÄŸe neden olabilir.  

8.Huzursuz bacak sendromu, istirahat halindeyken özellikle bacaklarda huzursuzluk hissi ve hareket ettirme isteÄŸi ile karakterize olan bir uyku bozukluÄŸudur. Gece uyanmaları bir kiÅŸinin uyurgezerlik dönemine girmesine neden olur. 

9.Çeşitli stres kaynakları bölünmüş uykuya neden olarak, uyurgezerlik eğilimini artırabilir.

Nedene yönelik tedavi yapılmalı

Uyurgezerlik tedavisi hastanın yaşına, belirtilerin sıklıkta meydana geldiÄŸine ve ruh hali deÄŸiÅŸikliklerinin yani epizodların ne kadar tehlikeli veya yıkıcı olduÄŸuna baÄŸlıdır. Çocuklar ve yetiÅŸkinler için en uygun davranış, bu durum ile ilgili endiÅŸelerini doktorları ile paylaÅŸarak en olası nedeni bulmak ve kiÅŸiye özel bir tedavi planı oluÅŸturulmasına yardımcı olmaktır. Birçok durumda, uyurgezerlik nadiren ortaya çıktığı için aktif bir tedavi gerektirmez. Epizodlar genellikle yaÅŸla birlikte daha az sıklıkta olur, bu nedenle bazı insanlar için uyurgezerlik herhangi bir özel terapi ile kendi kendine çözülür. UyurgezerliÄŸi ele almak için adımlar atmak gerektiÄŸinde, bir tedavi planına dahil edilebilecek birkaç yaklaşım vardır. Bunlardan en önemlisi, güvenlik risklerini en aza indirgemek veya ortadan kaldırmaktır. Güvenlik risklerini azaltmanın bazı yolları ÅŸunlardır, 

•Keskin eÅŸyaları veya silahları kilitli ve eriÅŸilemeyecek bir yerde tutmak,  

•Hastanın ayağının takılabileceÄŸi halıları yerden kaldırmak veya sabitlemek 

•Kapıları ve pencereleri kapatmak ve kilitlemek. Gerekirse kapı alarmları veya kişi yataktan kalktığında açılan yatak alarmı kullanılabilir.

Bunun dışında, altta yatan nedenlerin tespiti ve tedavisi çok önemlidir. Bir kiÅŸinin uyurgezerliÄŸi obstrüktif uyku apne sendromu (OSA) veya huzursuz bacak sendromu gibi altta yatan bir bozukluÄŸa baÄŸlıysa, bu durumu tedavi etmek uyurgezerliÄŸi çözebilir. 

Giriş: 07 Eylül 2022 | Güncelleme: 07 Eylül 2022 | Okunma: 272

Kaynak: Memorial Ä°letiÅŸim