"Çocuklarda besin alerjisi 2-3 kat arttı"

Yapılan araÅŸtırmalar, çocuklarda besin alerjisinin son 20 yıl içinde 2-3 kat arttığını gösteriyor. Bu artışla birlikte, dünyada ve ülkemizde her 100 çocuktan yaklaşık 8'inde besin alerjisi oluÅŸtuÄŸu belirtiliyor. Özellikle geliÅŸmiÅŸ ülkelerde ÅŸehirleÅŸme, hareketsiz yaÅŸam gibi yaÅŸam tarzındaki deÄŸiÅŸiklikler, hava kirliliÄŸi ve kimyasal maruziyet gibi çevresel faktörler, çocukların mikroorganizmalar ile yeterince temas etmemesi, cilt veya bağırsak gibi koruyucu yapıların zarar görmesi ve beslenme alışkanlıklarındaki deÄŸiÅŸiklikler, çocuklarda geliÅŸen besin alerjisinin temel nedenlerini oluÅŸturuyor. Acıbadem AtaÅŸehir  Hastanesi Çocuk Alerjisi Uzmanı Dr. Ezgi Topyıldız,  bağışıklık ve sindirim  sistemi henüz tam olarak olgunlaÅŸmadığı için besin alerjisine en sık bebeklik ve erken çocukluk dönemi olan ilk 3 yaÅŸta rastlandığına dikkat çekerek, Besin alerjisi çocuÄŸun beslenmesini kısıtlayarak büyüme ile geliÅŸmeyi olumsuz etkileyebiliyor ve yaÅŸam kalitesinde düşüşe yol açabiliyor, dahası nefes darlığı gibi ciddi reaksiyonlar oluÅŸturabiliyor. Bu nedenle çocuÄŸunda besin alerjisi olduÄŸunu düşünen ebeveynlerin hemen bir çocuk alerji hekimine baÅŸvurmaları gerekiyor. Besin alerjisi ebeveynleri çok kaygılandırsa da aslında doÄŸru tanı, güvenli bir diyet ve acil durum hazırlığıyla çocukların saÄŸlıklı bir yaÅŸam sürmeleri saÄŸlanabiliyor diyor. 

Alerjiye neden olan 170'ten fazla besin tanımlanmış 

Günümüze kadar, besin alerjisine neden olabilen 170'ten fazla besin tanımlanmış. Çocuk Alerjisi Uzmanı Dr. Ezgi Topyıldız, ancak bu besinlerin sadece bazılarının yaygın olarak alerjiye yol açtığını belirterek, Çocuklarda en sık alerjiye neden olan besinler; inek sütü, yumurta, soya, buÄŸday, yer fıstığı, kuruyemiÅŸler, balık ve kabuklu deniz ürünleridir. Bunlar arasında yer fıstığı ve kabuklu deniz ürünleri daha ciddi reaksiyonlar oluÅŸturabiliyor bilgisini veriyor. 

Sadece koklamak bile yeterli gelebiliyor 

Bazı besin alerjileri ilerleyen yaşla birlikte kaybolabiliyor. Özellikle süt, yumurta ve buğday alerjisi olan çocukların önemli bir kısmında bu alerjenler gerileme eğiliminde oluyor. Bununla birlikte yer fıstığı, kuruyemiş, balık ve kabuklu deniz ürünleri gibi besinlere karşı olan alerjiler yaşam boyu devam edebiliyor. Besin alerjisi oluşması için her zaman besinin yenmesi gerekmiyor. Bazı durumlarda besinin kokusunu solumak veya deriye temas etmesi de alerjik reaksiyonlara yol açabiliyor.

Alerjisi geçmiÅŸtir düşüncesiyle az miktarda da olsa asla 

Çocuklarda besin alerjisinde bazı kurallara dikkat etmek ise yaÅŸamsal önem taşıyor. Çocuk Alerjisi Uzmanı Dr. Ezgi Topyıldız, alerjen içeren besinleri ÇocuÄŸumun besin alerjisi artık geçmiÅŸtir düşüncesiyle az miktarda da olsa asla denememeniz gerektiÄŸi uyarısında bulunarak, Zira, alerjen besinler çok küçük miktarlarda bile ciddi reaksiyonlara neden olabiliyor. Besin alerjisi olan çocuklar hekimleri tarafından genellikle 3-6 ay aralıklarla takip ediliyor. Alerjinin zamanla geçtiÄŸine ancak doktor kontrolünde karar verilebiliyor. DiÄŸer taraftan, besinleri diyetten çıkarmak çocuklarda beslenme yetersizliklerine yol açabiliyor. Bu nedenle hekim önerisi olmadan geliÅŸigüzel diyet uygulamaktan da kaçınmak gerekiyor diyor. 

En sık cilt sorunları yaşansa da, dikkat

Besin alerjisinde ilk belirtiler sıklıkla kızarıklık, kurdeşen, şişlik ve kaşıntı şeklinde cilt bulgularıyla ortaya çıksa da diğer sistem tutulumları da sık görülüyor. Besin alerjisinin belirtileri hafif başlayabiliyor, ancak ilerleyerek ciddi reaksiyonlara dönüşebiliyor. Özellikle dudak, dil ve boğaz şişmesi, nefes darlığı veya bilinç değişikliği gibi belirtiler acil müdahale gerektiriyor. Dr. Ezgi Topyıldız, besin alerjisinin en yaygın belirtilerini şöyle sıralıyor:

Ciltte: Kurdeşen (ürtiker), egzama alevlenmeleri, kaşıntı, kızarıklık, döküntü.

Sindirim sisteminde: Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya kanlı, mukuslu dışkı.

Solunum sisteminde: Burun akıntısı, hapşırık, öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum, boğazda kaşıntı hissi.

Belirtiler günler sonra bile baÅŸlayabiliyor 

Besin alerjisi, besinlerin içerdiÄŸi proteinlere karşı bağışıklık sistemimizin verdiÄŸi anormal yanıt sonucu oluÅŸuyor. IgE aracılı ve non-IgE (IgE dışı) aracılı olmak üzere iki mekanizmayla geliÅŸiyor. 

IgE aracılı mekanizma: Bağışıklık sistemi, besin proteinlerini tehdit olarak algılayarak IgE antikorları üretiyor. Besin alerjeni vücuda tekrar girdiÄŸinde, IgE antikorları mast hücrelerinden histamini ve diÄŸer kimyasalları serbest bırakıyor. Bu kimyasallar genellikle dakikalar veya saatler içinde pek çok reaksiyona neden olabiliyor. 

Non-IgE aracılı mekanizma: IgE antikorları rol oynamıyor, alerjik reaksiyon bağışıklık sistemindeki T hücreleri gibi farklı hücresel mekanizmalar üzerinden gerçekleÅŸiyor. Alerjik reaksiyonlar daha geç ortaya çıkıyor ve belirtiler besin alerjenine maruz kaldıktan saatler veya günler sonra görülüyor. 

TEDAVÄ°DE 5 KRÄ°TÄ°K KURAL

Besin alerjisinin tedavisinde en temel hedef, çocuÄŸun güvenliÄŸini saÄŸlamak ve yaÅŸam kalitesini artırmak. Çocuk Alerjisi Uzmanı Dr. Ezgi Topyıldız, besin alerjisinin tedavisinde 5 kritik kuralı şöyle özetliyor: 

1-Alerjen besinin diyetten çıkarılması 

Alerjiye neden olan besin veya besinler diyetten tamamen çıkarılıyor. Ebeveynlere etiket okuma alışkanlığı kazandırılıyor ve besinlerin gizli kaynakları hakkında bilgi veriliyor. ÇocuÄŸa, yaşına uygun ÅŸekilde, hangi besinlerden kaçınması gerektiÄŸi anlatılıyor. 

2-Beslenme ve takviye planı 

Alerjen besinin diyetten çıkarılmasıyla geliÅŸebilecek besin eksikliklerini önlemek amacıyla çocuÄŸa özel beslenme planı oluÅŸturuluyor. ÖrneÄŸin, süt alerjisi olan çocuklarda kalsiyum ve D vitamini takviyeleri gerekebiliyor. 

3-Acil durum yönetimi

Ciddi reaksiyon riski taşıyan çocuklar için adrenalin oto-enjektörleri reçete ediliyor. Aileler, bakıcılar ve okuldaki yetkililer çocuğun besin alerjisi konusunda bilgilendiriliyor ve acil durumlarda nasıl müdahale edileceği öğretiliyor.

4-Oral immünoterapi (OIT) 

Tercihen 4 yaÅŸ üzerinde, besin alerjisi gerilememiÅŸ olan çocuklarda, doktor kontrolünde, düşük dozlarla baÅŸlanarak, alerjen besinin toleransının artırılması hedefleniyor. Dr. Ezgi Topyıldız, bu sayede bağışıklık sisteminin zamanla alerjen besini tanımaya baÅŸladığını ve tepkilerini azalttığını belirterek, Bu yöntemle, özellikle yer fıstığı, süt ve yumurta gibi yaygın alerjenlere karşı kazara maruziyet durumunda oluÅŸabilecek hayati tehlikenin azaltılması saÄŸlanıyor. Yöntem sayesinde çocuk ve ailesinin günlük yaÅŸam kalitesi önemli ölçüde artıyor diyor. 

5-Düzenli takip 

Besin alerjisi zamanla kaybolabildiÄŸi için çocuÄŸun düzenli olarak çocuk alerjisi uzmanı tarafından takip edilmesi gerekiyor. 

Giriş: 14 Ocak 2025 | Güncelleme: 14 Ocak 2025 | Okunma: 361

Kaynak: Acıbadem Basın Bülteni